Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit

Ilisserut:Infoboks geopolitisk organisation Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Nunat Avannarliit inatsisartuinut suleqatigiiffittut atuuppoq, taamalu qitiusutut ileqquussaavoq Nunat Avannarliit suleqatigiinneranni. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit assinganik pissuseqatigaa Nunat Avannarliit Naalakkersuisuini Siunnersuisoqatigiit, tassaasoq nunani avannarlerni naalakkersuisut suleqatigiiffiat.

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit allarnerneqarpoq 1952-imi nunani avannarlerni naalagaaffiit tallimat ilangalugit: Danmark, Finland, Island, Norge, Sverige kiisalu nunap ilaani namminersorlutik oqartussat Kalaallit Nunaat, Savalimmiut og Åland'ilu. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit sinaakkutaat aalajangersarneqarput Helsingforsimi isumaqatigiisummi 1962'imeersumi. Siunnersuisooqatigiit siunertaraa nunani avannarlerni suleqatigiinneq attatiinnarneqarnissaa ineriartortinneqarnissaalu eqqartuussisoqarnikkut, piorsarsmassutsikkut, angallannikkut, avatangiisitigut, inoqatigiinnut kiisalu aningaasaqarniarnermi pissutsinut.

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit ukiut tamaasa nersornaasiuttagai:

• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Atuakkianut Nersornaataa
• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Pinngortitamut Avatangiisinullu Nersornaataa
• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Nipilersornermut Nersornaataa
• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Isiginnaangassianut Nersornaataa
• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Meeqqanut Inuusuttunullu Atuagakkianut Nersornaataa

Nersornaatit 350.000 danskit koruuniinik naleqarput taakkualu agguarneqartarput Nunat Avannarliit Siunnersuisooqatigiivi ukiumoortumik ataatsimeersuarnerannut atatillugu.

Kattuffik

Atuuffik

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit pilersitsisarpoq siunnersuisarlunilu apeqqutinut pisortatigoortumik nunani avannarlerni suleqatigiinnermut tunngasuni. Siunnersuisooqatigiit aalajagingaat nunanut ilaasortaasunut pituttorsimanngillat, minnerunngitsumillu nunani tamalaani inatsisartuni suliassatut aatsaat akuerisassanngortinneqaqqaartarlutik.

Katitigaq

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit 87'inik ilaasortaqarpoq. Inatsisartunut ilaasortat nunani avannarlerni naalagaaffiinni namminersorlutillu oqartussaqarfinni toqqarneqartarput.

Nunani avannarlerni naalagaaffiit tamarmik marlunnik qulilinnik siunnersuisooqatigiinni inissaqarput, Islandili arfineq marlunnik. Namminersorlutik oqartussaqarfiit ilaasortaatitaat naalagaaffiit ilangalugit inissaqartinneqartarput. Savalimmiut Kalaallit Nunaallu tamarmik marlunnik ilaasortaatitaqarput, kunngeqarfimmi naalagaaffiup aallartitaani ilaasunik, Ålandi marlunnik ilaasortaatitaqqarpoq naalagaaffiup Finlandip aallartitaanik ilaasuni. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit ima ataqatigiissangaavoq:

• Danmark (16)
  • Savalimmiut (2)
  • Kalaallit Nunaat (2)
• Finland (18)
  • Åland (2)
• Island (7)
• Norgi (20)
• Sverigi (20)

Kunngeqarfiuk Danmarkip aallartitai

Kalaallit Nunaat

• Ineqi Kielsen, Siumut
• Kelly Berthelsen, Inuit Ataqatigiit

Danmark

• Birgitte Klintskov Jerkel, Det Konservative Folkeparti
• Christian Juhl, Enhedslisten
• Christian Poll, Alternativet
• Karin Gaardsted, Socialdemokratiet
• Orla Hav, Socialdemokratiet
• Mogens Jensen, Socialdemokratiet
• Annette Lind, Socialdemokratiet
• Karen Klint, Socialdemokratiet
• Henrik Dam Kristensen, Socialdemokratiet
• Henrik Brodersen, Dansk Folkeparti
• Mikkel Dencker, Dansk Folkeparti
• Jan-Erik Messmann, Dansk Folkeparti
• Bertel Haarder, Venstre
• Jakob Engel-Schmidt, Venstre
• Marcus Knuth, Venstre
• Villum Christensen, Liberal Alliance

Savalimmiut

• Jenis av Rana, Miðflokkurin
• Pauli Trond Petersen, Tjóðveldi

Ataatsimeersuarnerit

Olga P. Berthelsen Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit ataatsimeersuarneranni Stockholmimi pisumi 2009.

Ukiut tamaasa Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit ataatsimoorlutik katisimaarlutik ataatsimeersuarnemi naapittarput. Ataatsimut katisimalluni naapeqatigiinnerit siunnersuisooqatigiinni qullerpaamik oqartussaasuunerpaavoq, 87'inik ilaasortaqarluni kiisalu nunani avannarlerni naalakkersuisunit ataatsimik sinniisoqartarluni (qinersisinnaatitaanngitsumik) Nunat avannarliit paarlakaallutik ataatsimeersuarnerit aaqqissuuttarpaat.

Ataatsimut katisimalluni naapeqatigiinnerup suliassarai:

• isummiuttarpaa siunnersuutit oqaaseqaatillu
• akuerissallugit ukununnga missingersuutit: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit kiisalu Nunat Avannarliit Naalakkersuisuisa Siunnersuisoqatigiivi
• qinissallugu Nunat Avannarliit Siunnersuisooqatigiinni siulittaasoq, siulittaasoqatigiit, ataatsimiitsitaliani siulittaasut kiisalu ataatsimiitsitaliaq nakkutiginnittussaq

Ataatsimiitsitaliat partiillu eqimattai

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit ukiut tamaasa sammisassaq aalajangersimasoq aaqqissuuttarpaat. Saniatigullu ataastimiitsitaliani tallimani sulineq ataatsimeersuarnerit akorngini ingerlanneqartarpoq:

• Piorsarsimassutsimut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiitsitaliaq
• Atugarissaarnissamut Ataatsimiitsitaliaq
• Inuiaqatinut Atuisunullu Ataatsimiitsitaliaq
• Avatangiisinut Pinngortitamiillu pissarititanut Ataatsimiitsitaliaq
• Inuussutissarsiuteqarnermut Ataatsimiitsitaliaq

Partiinilu eqimattani tallimani:

• Socialdemokraatit eqimattaat, Kalaallit Nunaat Siumut'mit peqataatitaqarpoq
• Konservativit eqimattaat, Kalaallit Nunaat: peqataatitaqanngilaq
• Qiterlerit, Kalaallit Nunaat: peqataatitaqanngilaq
• Nunani Avannarlerni Kiffaangissuseq (assiigiimmik naleqarneq peqatigiinnerlu), Kalaallit Nunaat: peqataatitaqanngilaq
• Nunat Avannarliit qorsorpaluttut saamerliit, Kalaallit Nunaat: Inuit Ataqatigiit

Partiini eqimattanik pilersitsinissaq minnerpaamik sisamanik nunanit marluniit ilaasortaqarnissaq piumasaqaatigaa.. Nunani Avannarlerni Siunnersuisooqatigiinni ilaasortat ilai partiini eqimattakkuutaartuni ilaasortaanngillat.

Aqutsineq missingersuutillu

Siunnersuisooqatigiit siulittaasooqatigiinnit inuinnarnit isikkaneq marlunnit ilaasortaqarpoq siulittaasorlu ukiut tamaasa ataatsimut katerisimaarnermi qinerneqartartoq. Siulittaasuuffik nunat tallimat paarlakaallutik issiasuuffigisarpaat.

Siulittaasooqatigiit pingaarnertut suliassaraat:

• iliuuseqarfigissallugit politikkikkut aqutsinermullu suliassat
• iliuuseqarfigissallugit nunanut allanut naalagaaffiillu isumanaatsuunissaannik politikkikkut apeqqutit
• attaveqarfigissallugit ungasinngisami piffiit nunallu immikkoortui nunanilu tamalaani kattuffiit

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit allattoqarfiat Københavnimi inissisimavoq Nunat Avannarliit Naalakkersuisuisa Siunnersuisoqatigivisa inisisimaffiani. Saniatigut aallartitat tamarmik allatseqarfeqarput naalagaaffiup namminersorlutillu oqartussaqarfiup inatsisartoqarfiani.

Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit aningaasalerneqarput tapinik nunat avannarliit inatsisartoqarfiinit. Missingersorneqarpoq ukiumut 30 milliun koruunit missaani 2005'imi.

Aamma takuuk

• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Siulittaasui
• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit Inuusuttaat
• Peqatigiiffik NORDEN (Nunat Avannarliit)
• Hallo Norden
• Nunani avannarlerni passeqarfik
• Nunani avannarlerni oqaatsinut isumaqatigiissut
• NORDEFCO

Avataaniit Innersuussat

• Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiit
• Hallo Norden